Muscymol i kwas ibotenowy zakazane w Polsce: od 22 maja 2025 r. na liście substancji kontrolowanych
Od 22 maja 2025 r. w Polsce obowiązuje zakaz posiadania i obrotu muscymolem oraz kwasem ibotenowym – głównymi związkami psychoaktywnymi występującymi w grzybie muchomor czerwony Amanita Muscaria. Decyzja ta wynika z nowelizacji rozporządzenia Ministra Zdrowia z 30 kwietnia 2025 r., opublikowanego w Dzienniku Ustaw pod pozycją 598. Obie substancje zostały wpisane do wykazu nowych substancji psychoaktywnych, co oznacza, że ich posiadanie i dystrybucja są teraz traktowane na równi z innymi środkami odurzającymi i psychotropowymi.
Tło decyzji
Jesienią 2024 r. Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) zauważył rosnącą popularność produktów zawierających ekstrakty z muchomora czerwonego, takich jak nalewki, żelki czy suszone kapelusze. W odpowiedzi na to, 7 listopada 2024 r., Zespół ds. Oceny Ryzyka przy GIS jednogłośnie zarekomendował Ministrowi Zdrowia wpisanie muscymolu i kwasu ibotenowego do wykazu substancji kontrolowanych.
Potencjalne właściwości terapeutyczne
Muscymol jest znany jako agonista receptorów GABA-A, co może przekładać się na działanie uspokajające, przeciwlękowe i nasenne. W badaniach przedklinicznych wykazywał również potencjał w leczeniu bólu neuropatycznego oraz jako środek przeciwdrgawkowy. Kwas ibotenowy, prekursor muscymolu, działa jako agonista receptorów glutaminianowych NMDA. W organizmie ulega dekarboksylacji do muscymolu, co zmienia jego profil działania.
Choć brakuje szeroko zakrojonych badań klinicznych, istnieją przesłanki wskazujące na możliwe korzyści terapeutyczne tych substancji. Tradycyjne wykorzystanie muchomora czerwonego w rytuałach szamańskich oraz współczesne relacje użytkowników sugerują potencjał w leczeniu zaburzeń lękowych, bezsenności czy bólu.
Konsekwencje prawne
Od 22 maja 2025 r. posiadanie, sprzedaż czy udostępnianie muscymolu i kwasu ibotenowego podlega przepisom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Oznacza to, że za ich posiadanie grożą kary jak za inne substancje kontrolowane – a handel nimi traktowany jest jak obrót narkotykami.
Do czasu wejścia w życie nowelizacji, produkty zawierające te substancje były traktowane jako środki zastępcze, za których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu groziły kary pieniężne w wysokości od 20 000 zł do 1 000 000 zł.
Podsumowanie
Decyzja o delegalizacji muscymolu i kwasu ibotenowego w Polsce odzwierciedla obawy władz dotyczące potencjalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Jednakże, biorąc pod uwagę ich potencjalne właściwości terapeutyczne oraz tradycyjne zastosowanie, warto rozważyć dalsze badania nad ich bezpiecznym i kontrolowanym wykorzystaniem w medycynie.