Muchomor czerwony (Amanita muscaria) i grzyby psylocybinowe – zwane halucynogennymi – są obiektami zainteresowania ze względu na swoje właściwości psychoaktywne, jednak ich działanie, substancje aktywne oraz ryzyko związane z konsumpcją znacznie się różnią.
Spis
1. Substancje aktywne
- Muchomor czerwony: Zawiera głównie muscymol i kwas ibotenowy. Kwas ibotenowy przekształca się częściowo w muscymol, co odpowiada za jego psychoaktywne efekty. Muscymol działa na receptory GABA, co prowadzi do efektów uspokajających, halucynacji oraz zmiany postrzegania rzeczywistości.
- Grzyby psylocybinowe: Substancją aktywną jest psylocybina, która przekształca się w organizmie w psylocynę, wiążącą się z receptorami serotoninowymi (5-HT2A). Psylocyna wywołuje intensywne efekty halucynogenne, a także zmiany percepcyjne i emocjonalne.
2. Efekty i przebieg działania makrodawek
- Muchomor czerwony: Działanie zaczyna się po około 45 minutach do 2 godzin od spożycia. Często obserwuje się senność, efekty przypominające senne wizje, zniekształcenie percepcji oraz uczucie „lekkości” lub „trudności” w ciele. Działanie jest zazwyczaj mniej intensywne niż w przypadku psylocybiny i trwa około 4-6 godzin.
- Grzyby psylocybinowe: Efekty są znacznie bardziej intensywne i złożone. Doświadczający mogą widzieć wzory, czuć głęboką więź z naturą lub własnym „ja”, zmienia się także percepcja czasu. Działanie zaczyna się po 20-40 minutach, a jego czas trwania wynosi zazwyczaj od 4 do 6 godzin.
3. Bezpieczeństwo i toksyczność
- Muchomor czerwony: Powszechnie uważany za toksyczny, ale jego toksyczność nie jest tak wysoka, jak w przypadku niektórych innych grzybów trujących. Muscymol i kwas ibotenowy mogą wywołać nieprzyjemne skutki uboczne, takie jak mdłości, nadmierne pocenie się, a nawet utratę przytomności, szczególnie przy większych dawkach.
- Grzyby psylocybinowe: Są stosunkowo bezpieczne przy kontrolowanych dawkach, chociaż mogą prowadzić do silnych przeżyć psychicznych, które mogą być nieprzyjemne, szczególnie w nieodpowiednich warunkach (tzw. „bad trip”). Samo fizyczne ryzyko jest stosunkowo niskie (pomijalne wręcz), jednak nadmierne spożycie może prowadzić do psychicznego dyskomfortu.
4. Stosowanie w różnych kulturach
- Muchomor czerwony: Był stosowany w niektórych kulturach Syberii, gdzie szamani używali go w celach rytualnych i leczniczych. W Skandynawii i w niektórych kulturach europejskich przypisywano mu magiczne właściwości.
- Grzyby psylocybinowe: Grzyby te od wieków stosowane są przez rdzennych mieszkańców Ameryki Środkowej i Południowej w ceremoniach religijnych oraz duchowych, gdzie pełnią rolę narzędzia do kontaktu z duchami lub do uzyskania wizji.
5. Status prawny
Oba typy grzybów są regulowane prawnie w wielu krajach, w tym w Polsce, gdzie ich posiadanie lub spożywanie jest zabronione. [co do muchomora to aktualizacja listopad 24)
1. Badania nad grzybami psylocybinowymi
- Liczba badań: W ostatnich latach prowadzi się dziesiątki badań klinicznych dotyczących psylocybiny, a wiele z nich jest już zakończonych lub na etapie zaawansowanych analiz. Psylocybina jest obecnie badana jako potencjalne leczenie depresji, PTSD, lęku związanego z chorobami terminalnymi, uzależnień i innych zaburzeń psychicznych.
- Skala badań: Według baz danych medycznych, takich jak ClinicalTrials.gov, obecnie jest zarejestrowanych ponad 50 badań klinicznych nad psylocybiną, z których część została zakończona, a wiele wciąż trwa na różnych etapach (fazy I, II i III).
2. Badania nad muchomorem czerwonym
Brak badań klinicznych: Muchomor czerwony nie jest obiektem wielu badań klinicznych związanych z potencjalnym zastosowaniem terapeutycznym.
Ograniczona liczba badań: Muchomor czerwony jest znacznie słabiej przebadany w kontekście naukowym. Badania nad muscymolem i kwasem ibotenowym koncentrują się głównie na aspektach toksykologicznych oraz mechanizmach działania na układ nerwowy, ale ich liczba jest znacznie mniejsza niż badań nad psylocybiną.
3. Muchomor nie jest psychodelikiem
Muchomor czerwony (substancje w nim zawarte) nie jest klasycznym psychodelikiem, lecz zalicza się go do substancji dysocjacyjnych. Różnica ta jest istotna, ponieważ wpływa na sposób, w jaki substancje zawarte w muchomorze oddziałują na mózg i jakie efekty wywołują. Główne substancje aktywne muchomora czerwonego – muscymol i kwas ibotenowy – działają przede wszystkim na receptory GABA, wywołując efekty uspokajające, poczucie oderwania od ciała i zmiany percepcji, ale bez klasycznych halucynacji wizualnych i emocjonalnych, jakie powodują psychodeliki.
Psychodeliki, takie jak psylocybina, działają na receptory serotoninowe (szczególnie 5-HT2A), co prowadzi do głębokich zmian percepcji, nastroju i świadomości. Efekty te są bardziej introspektywne i często obejmują intensywne doświadczenia wizualne oraz uczucie jedności z otoczeniem. Muchomor czerwony, jako dysocjant, wywołuje bardziej senne wizje, często porównywane do stanów półświadomości, a także uczucie dezorientacji i „oddzielenia” od rzeczywistości. Efekty te mogą sprawiać wrażenie snu lub transu, bez intensywnych doznań wizualnych charakterystycznych dla klasycznych psychodelików.
Tabela porównawcza
| Cechy | Muchomor Czerwony (Amanita muscaria) | Grzyby Psylocybinowe (Psilocybe) |
|---|---|---|
| Substancje aktywne | Muscymol, kwas ibotenowy i inne | Psylocybina, psylocyna i inne |
| Mechanizm działania | Działa na receptory GABA | Działa na receptory serotoninowe (5-HT2A) |
| Efekty | Uspokojenie, zmiany percepcji, senność | Intensywne halucynacje, zmiany percepcji i emocji – zależne od dawki i S&S. |
| Toksyczność | Średnia, może wywoływać mdłości i oszołomienie. Znane są przypadki zatruć wymagających intensywnej terapii. | Bardzo niska, ale silne efekty psychiczne |
| Bezpieczeństwo | Wymaga ostrożności; nieprzyjemne efekty przy większych dawkach. Mówi się o możliwych uszkodzeniach mózgu. | Relatywnie bezpieczne w kontrolowanych dawkach. . |
| Zastosowanie kulturowe | Tradycyjne rytuały syberyjskie | Ceremonie duchowe w Ameryce Środkowej i Południowej |
| Stan badań | Ograniczone badania; niektóre badania wstępne nad potencjałem terapeutycznym | Intensywnie badane (ponad 50 badań klinicznych) |
| Potencjał terapeutyczny | Wstępne badania nad zastosowaniem w lękach i bólu | Badania nad depresją, PTSD, uzależnieniami i nie tylko |
Bibliografia
- Muscimol and ibotenic acid: effects on the central nervous system. (2020). Neuroscience Letters.
- Badania dotyczące działania muscymolu i kwasu ibotenowego na układ nerwowy oraz ich potencjalnych zastosowań terapeutycznych.
- The Therapeutic Potential of Psilocybin. (2021). New England Journal of Medicine.
- Przegląd badań klinicznych nad psylocybiną w kontekście leczenia depresji i PTSD.
- Psychedelics in Psychiatry. (2021). The American Journal of Psychiatry.
- Artykuł omawiający zastosowanie substancji psychodelicznych, w tym psylocybiny, w psychiatrii.
- Amanita muscaria: A review of its ethnobotany, pharmacology and toxicology. (2019). Journal of Ethnopharmacology.
- Przegląd badań dotyczących etnobotaniki, farmakologii i toksykologii muchomora czerwonego.
- Psilocybin for depression: a systematic review and meta-analysis. (2022). Journal of Psychopharmacology.
- Systematyczny przegląd badań nad psylocybiną jako leczeniem depresji.
- ClinicalTrials.gov. National Library of Medicine.
- Baza danych dotycząca badań klinicznych, zawierająca informacje o trwających i zakończonych badaniach nad psylocybiną i innymi substancjami.
- The Safety and Efficacy of Psychedelic-Assisted Psychotherapy. (2021). Lancet Psychiatry.